Fundacje rodzinne w Polsce – czekamy na wejście w życie przepisów

Fundacje rodzinne w Polsce – czekamy na wejście w życie przepisów *

Pod koniec lutego doczekaliśmy się publikacji ustawy o fundacjach rodzinnych, która w szybkim tempie przeszła prace legislacyjne w parlamencie. Oznacza to, że już w maju będzie można składać pierwsze wnioski o rejestrację takich fundacji w Polsce! Fundacja ma ułatwić sukcesję firm rodzinnych. Przy okazji będzie świetnym wehikułem inwestycyjnym, oferującym wyjątkowe korzyści podatkowe zarówno dla inwestorów, graczy giełdowych czy właścicieli firm.

Dotychczas większość klientów, szukając elastycznych ram dla postępowania spadkowego musiała uciekać się do rozwiązań zagranicznych, jak np. fundacje w Liechtensteinie. Opublikowana ustawa zakłada nie tylko wprowadzenie samej instytucji fundacji rodzinnej, ale też poważne zmiany w prawie spadkowym i podatkowym.

Czym będzie polska fundacja rodzinna?

Fundacja będzie osobą prawną, podlegającą wpisowi do publicznego rejestru fundacji rodzinnych, na wzór rejestru przedsiębiorców KRS.

Głównym jej celem będzie gromadzenie majątku, zarządzanie nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. O tym, kto będzie beneficjentem zadecyduje fundator. Będzie on miał dużą swobodę w kształtowaniu kręgu beneficjentów. Może to być dowolna osoba fizyczna (także sam fundator), bądź organizacja pożytku publicznego. Wypłata świadczenia beneficjentowi może być też przyznana pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. Oznacza to, że można będzie uzależnić wypłatę środków np. od ukończenia studiów przez beneficjenta, pracy w firmie rodzinnej czy posiadania potomków.

Majątek fundacji, raz wniesiony przez fundatora, będzie od niego niezależny. Jeżeli więc fundator albo beneficjenci będą zadłużeni to majątek fundacji dalej pozostanie bezpieczny. Wyjątek, to sytuacja kiedy zobowiązania fundatora powstały przed przeniesieniem majątku do fundacji albo dotyczącą alimentów.

Minimalna wartość aktywów, które muszą zostać wniesione jako fundusz założycielski, to 100 tys. złotych. Mogą to być nie tylko środki pieniężne, ale też między innymi udziały lub akcje spółek, nieruchomości czy wierzytelności. Fundacja będzie mieć swój zarząd oraz zgromadzenie beneficjentów, kontrolujące funkcjonowanie fundacji. Dodatkowo istnieje możliwość powołania rady nadzorczej. O tym, kto zasiądzie w tych organach zadecyduje fundator. Dla działania fundacji kluczowym dokumentem będzie statut fundacji ustanawiany przez jej założyciela – tam zawrze się jego wola.

Działalność fundacji rodzinnej ma mieć głównie charakter pasywny. Działalność gospodarcza będzie dozwolona, ale w zakresie ograniczonym do:

1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3) przystępowania i uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą;

4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5) udzielania pożyczek:

a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,

b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c) beneficjentom;

6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnejcho ;

7) gospodarki leśnej oraz produkcji przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych w ramach gospodarstwa rolnego.

Wykonywanie przez fundację działalności nieobjętej powyższym zakresem, skutkować będzie opodatkowaniem w wysokości 25{62092e5709d5559e87d6963a10a81fb2c0a90ce75b94699255e09d33925db818} CIT.

Jak opodatkowana będzie polska fundacja rodzinna?

Kluczowym czynnikiem wpływającym na korzystną sytuację podatkową fundacji rodzinnej jest preferencyjna stawka CIT w wysokości 15{62092e5709d5559e87d6963a10a81fb2c0a90ce75b94699255e09d33925db818}. Co ważne, podatek ten naliczany będzie dopiero w momencie wypłaty środków z fundacji. Możemy tu więc zauważyć reżim przypominający zasady tzw. estońskiego CIT.

W przypadku wypłaty środków do fundatora lub jego najbliższej rodziny (tzw. grupy zero, czyli małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy) nie ma miejsca opodatkowanie PIT i jedynym obciążeniem jest CIT zapłacony przez fundację. Unikamy zatem podwójnego opodatkowania. W przypadku wypłaty do beneficjentów spoza grupy zero, zachodzi dodatkowe opodatkowanie PIT, w stawce 10/15{62092e5709d5559e87d6963a10a81fb2c0a90ce75b94699255e09d33925db818}.

Wypłaty z fundacji zwolnione są także z daniny solidarnościowej, co w połączeniu z niską stawką CIT lokuje fundację rodzinną na czele najbardziej korzystnych podatkowo struktur do czerpania dochodów z bieżącego obrotu akcjami i udziałami spółek kapitałowych, dywidend, odsetek od udzielonych pożyczek czy inwestycji w nieruchomości.

Poniższa tabela przedstawia porównanie efektywnego opodatkowania wypłat dochodów z kilku przykładowych źródeł w reżimie fundacji rodzinnej, struktur typu alternatywna spółka inwestycyjna czy polska spółka holdingowa oraz przy tradycyjnym bezpośrednim posiadaniu aktywów:

Jakie dodatkowe zmiany wprowadza ustawa o polskiej fundacji rodzinnej?

Pozytywnie należy ocenić ustawę także z punktu widzenia szerszego uregulowania sukcesji.

Należy tu podkreślić przede wszystkim poważne zmiany w instytucji zachowku. W określonych okolicznościach będzie się można zachowku zrzec, rozłożyć zachowek na raty, obniżyć jego wysokość, a nawet odroczyć termin jego płatności. Ponadto fundusz założycielski wniesiony do fundacji rodzinnej ponad dziesięć lat przed otwarciem spadku nie będzie zaliczał się do podstawy obliczenia zachowku, chyba że spadkobiercą będzie fundacja.

Powyższe regulacje wespół z drobniejszymi zmianami przewidzianymi w projekcie sprawiają, że fundacja rodzinna może stać się rzeczywiście efektywnym wehikułem służącym sukcesji rodzinnych majątków.

Podsumowanie

Fundacja rodzinna będzie jednak bez wątpieniem świetnym wehikułem dla sukcesji firm rodzinnych i zabezpieczenia aktywów. Niewygórowane wymogi rejestracyjne i sprawozdawcze oraz niski próg wejścia  sprawiają, że jej założenie opłaci się niemal każdemu. W połączeniu z bardzo korzystnym reżimem podatkowym, fundacje rodzinne mogą stać się powszechnie wykorzystywane przez właścicieli firm jak i przez  inwestorów indywidualnych.

*Materiał przygotowany we współpracy z Kancelarią GWW Ladziński, Cmoch i Wspólnicy Sp. k.